मुरारीराज मिश्र

            ✍️ मुरारीराज मिश्र “हा हा हा हा…” मार हान्नै लागेकाे बेला अचानक अनाैठाे प्रकारको हाँसोकाे आवाज सुनिएपछि खुकुरी समातेका उसका दुबै हात राेकिए । एकजनाले पछाडिबाट दुईटै खुट्टा समातेको, दाेस्राेले घाँटीमा डाेरीले बाँधेर तानिरहेकाे र तेस्रोले गर्धनमा खुकुरीकाे मार हानेर काटिनै लागेको अवस्थाकाे खसी खित्का छोडेर हाँस्दैथ्याे । त्याे देखेर खुकुरी उज्याएको मानिसले आश्चर्य मान्दै सोध्यो "ए खसी ! मृत्युको मुखमा पर्न लागेको बेलामा पनि तँ किन यसरी हाँसेको हँ ?" “तिमीहरूको भविष्य सम्झेर हाँसेकाे हुँ” खसीले जवाफ दियो । “हाम्रो भविष्य सम्झेर रे !” उसले नबुझेको भावले खसीलाई हेर्‍यो । खसीले भन्यो "हेर मनुज  ! मैले जीवनमा कसैलाई सताएको, रुवाएको, चित्त दुःखाएको, लुटेको र ठगेको छैन । केवल घाँस-पात खाएर जीवन बिताएको छु र पनि मलाई यस्तो दर्दनाक मृत्यु मिल्दैछ ! अब तिमी नै साेच त, दिन-रात मजस्ता निरपराध प्राणीलाई मार्ने तिमीजस्ता हृदयहीन निर्दयी मनुष्यको मृत्यु कस्तो होला ? त्यै साेचेर हाँस्दैछु !" (उमामहेश्वर मार्ग, कुमारीगाल, काठमाडौं-७) दायित्व ma pathay...

                  ✍️ मुरारीराज मिश्र कुलपूजा एउटा धार्मिक संस्कार हो । मानवले व्यवस्थित बसोबास सुरु गरेपछि  आफ्ना पुर्खाहरूले मान्दै आएका देवीदेवतालाई नै कुलदेवता मानेर पूजाआजा गर्दै आएको मान्न सकिन्छ ।  पहिले व्यक्तिसंग प्रशस्त जग्गा जमिन हुन्थ्यो । त्यही अनुपातमा अन्नपातकाे उब्जनी हुने भएकालेे जीवनयापन सहज थियोे । बिस्तारै बिस्तारै उ बसिरहेको ठाउँमा जल-जङ्गल, जमिन र कृषि उत्पादनकाे कमी हुँदै गयाे । मानिसहरूले नयाँ अवसरको खोजीमा बसाइँसराइ गर्न थाले । मूल थलाेबाट टाढा भएको कारण कतिपय अवस्थामा संधै आफ्नो मूल थलाेमा हुने कुलपूजामा सरिक हुन व्यक्तिलाई अनुकूलता मिलेन । त्यसैले मानिसले जहाँ घर बनाएर बस्याे, जहाँ श्राद्ध लगायत विविध धार्मिक कर्म गर्दै आयाे त्यसै ठाउँमा सम्भव भएसम्मका आफ्ना वंशज (कुलभित्रका जूठाे-सुत्केराे लाग्ने) दाजुभाइ जुटेर कुलपूजा गर्ने चलन चलाउँदै गयाे । यसरी एउटै वंशमा पनि विविध स्थान र देवतालाई मानेर कुलपूजा गर्ने चलन चल्दै आएको हाे । कुल भनेको वंश हो र पूजा भनेको श्रद्धा हो । यस अर्थमा, सकेसम्म एकै ठाउँमा जम्मा भए...

             ✍️ मुरारीराज मिश्र “ओहाे ! घाेर अनर्थ भयाे !” “मान्छेभित्र धर्म मरेपछि कस्काे के लाग्छ ?” “भगवानकाे यस्तो अनादर ! यस्ता अधर्मीले त नर्कमा पनि ठाउँ पाउन्नन् ।” मन्दिर छिर्दै गर्दा, फर्किरहेका हरूबाट यस्तै-यस्तै कुरा सुनेकाे उसले, नजिकैकाे मानिससंग जिज्ञासा राख्यो “हैन, भित्र के भएको रहेछ ?” “भीडका कारण देख्न त पाइएन, तर भगवान्‌काे मूर्तिमा एकजनाले खुट्टाले फूल चढायाे भनेर पुजारी लगायतले उसलाई पिट्दै छन् रे !” “अहाे ! याे त साह्रै नराम्रो पाे भएछ !” यति भन्दै उ भीड छिचोल्दै मूर्तिकाे छेउमा पुग्यो । वरपर हातमा लठ्ठी लिएका पुजारीगण देखिन्थे । त्यहीँ अगाडि एउटा युवक रक्ताम्य अवस्थामा लडिरहेको थियोे । उसले अझै नजिकै पुगेर राम्ररी नियालेर हेर्‍यो, उसको दुबै आँखा विस्फारित भए ! लडिरहेको रक्ताम्य साे युवक उसको परिचित र जन्मजात नै दुवै हात विहीन ब्यक्ति थिए ! (उमामहेश्वर मार्ग, कुमारीगाल, काठमाडौं -७) Arun nadi khatri lai dobhan ko laagi pathaayeko 2082-04-28 https://youtu.be/XD2MLU2povw?si=lSYpn9WRyybXxBI7

              ✍️ मुरारीराज मिश्र, (उमामहेश्वर मार्ग, कुमारीगाल, काठमाडौं-७) फेसबुक चलाउँदै गर्दा उनका आँखा समवेदना लेखिएको एउटा तस्बिरमा ठाेक्किए ! मृतककी देवरानीले लेखेको तस्बिर सहितकाे उक्त समवेदना पढदै जाँदा उनका मानसपटलमा अतितका केही दृश्यहरू झल्झली आए । तिनै देवरानीले दुई-तीन महिना अघि बाटोमा भेट्दा उनीसंग भनेकी थिइन् “हेर्नुस् त नानी ! याे घाेरमुखी, कर्कसा, दुच्छर र दुर्मुखाले जथाभावी चुक्ली लगाएर मलाई घरमा टिक्नै नदिने भई । याे मरेपछि घाेर नर्कमा पराेस् । कालले पनि किन लाँदैन हाेला खै यसलाई !” यति मात्र हाेइन, उनीसंग जहाँ भेट्दा पनि हरेक पटक जेठानीकाे बदख्वाईं र बेइज्जत गर्ने गर्थिन् । उनको भनाइलाई आधार मानेर भन्नुपर्दा, याे संसारमा उनको सबैभन्दा ठूलो शत्रु काेही छ भने त्याे उनकाे जेठानी नै थिइन् । समवेदना पढेर सिध्याउँदै गर्दा उनी फिस्स हाँसिन् ।लेखिएको थियोे “… मेरो अत्यन्तै प्रीय, मृदुभाषी, सज्जन, सहयोगी र आमा समान मायालु दिदीकाे निधनले मलाई टुहुराेपनाकाे आभाष भएकाे छ…उहाँको बैकुण्ठबास हाेस्…हार्दिक श्रद्धाञ्जली।”       ...

 

   ✍️ मुरारीराज मिश्र भ्रमण केवल एक कर्मकाण्डीय घुमाइ मात्र होइन, अपितु देश दर्शन, प्राकृतिक, सांस्कृतिक र भाैतिक समृद्धिको अनुभव समेत हो ।  भ्रमणले आत्मिक तथा मानसिक शान्ति प्रदान गर्नुका साथै  स्थानीय बाताबरण, प्राकृतिक सौन्दर्य, धार्मिक, साँस्कृतिक एवम् ऐतिहासिक महत्त्व, ग्रामीण जीवनको वास्तविकता, स्थानीय जीवनशैलीकाे अविस्मरणीय अनुभव संगाल्न पनि मद्दत गर्दछ । भ्रमणलाई जीवन जगत बुझ्ने उपयुक्त पाठशाला पनि मान्न सकिन्छ । पाँचपाेखरीकाे बिहान सबेरैकाे दृश्य   करिव तीनहप्ता अघि दाेलखास्थित शैलुङ्काे दुईदिने यात्राबाट फर्के लगत्तै पाँचपोखरीकाे यात्रामा जाने निधाे गरेका भएतापनि हाम्रो भ्रमणको टुंगो भने पाँचदिन अघिमात्रै लागेको थियो । नारायणटार, शिवचाेकमा रहेको आमा याङ्ग्री ह्योल्मो यातायातकाे टिकट काउण्टरबाट सिन्धुपाल्चोककाे भाेताङ, छिम्तीसम्मकाे बस टिकट बुक गरेर हामी भ्रमणको तैयारीमा लाग्यौं । निर्धारित मिति २०८२ जेठ १४ गतेकाे बिहान ६ बजे लक्ष्मी पाण्डे, अञ्जना पाण्डे, कल्पना मिश्र र याे पंक्तिकार कुमारीगालबाट टैक्सी लिएर नारायणटार बसपार्क पुग्यौं । गीता बिष्ट हामीभ...